Θέλεις υγιή γόνατα; Τρέξε, Γιώργο, τρέξε…

Πριν δύο μέρες έρχεται ο Κος Γιώργος στο ιατρείο. Έξαλλος. Με τον «Προδότη».

Για να σας βάλω στο νόημα, Κος Γιώργος εστί λατρεμένος πελάτης, 62 τρυφερών ετών, έξω καρδιά, κοτσωνάτος, σούπερ fit και λάτρης του τρεξίματος… προσέξτε, δεν μιλάμε για jogging, μιλάμε για θρησκεία. Το τρέξιμο είναι στην καθημερινή διάταξη -«για να μην υποφέρουν η γυναίκα μου και τα παιδιά μου από την γκρίνια μου» όπως λέει. Μαραθωνίους, Ημιμαραθωνίους, «Δεκάρια», «Πεντάρια», στα βουνά, στα λαγκάδια, στις Σπέτσες, στο Αρκαλοχώρι δεν έχει αφήσει αγώνα για αγώνα και δρόμο για δρόμο…

Το προ-προηγούμενο Σαββατοκύριακο, λοιπόν, θεώρησε καλό να μοντάρει μια βιβλιοθήκη για τον εγγονό του. Κια επειδή είναι μερακλής, πέρασε ένα ολόκληρο απόγευμα στα τέσσερα. Και την άλλη μέρα ξύπνησε με ενόχληση στο γόνατο. Λέει, «το κούρασα, θα βάλω πάγο (εκπαιδευμένος γαρ, 12 χρόνια τώρα), θα περάσει». Δεν πέρασε. Λέει «θα κάνω διατάσεις, θα περάσει». Δεν πέρασε. Λέει «θα κάνω ένα «πενταράκι» χαλαρό, θα περάσει». Άμ´ δε…

Πηγαίνει στο γιατρό της εταιρείας του. Του λέει «βγάλε ακτινογραφία». Βγάζει. Και, ώ, του θαύματος ο Κος Γιώργος έχει μια μικρή Οστεοαρθρίτιδα στο εν λόγω γόνατο – το επονομαζόμενο «Προδότη».

Τώρα, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστικοί, δεν υπάρχει άνθρωπος, όχι δρομέας μόνο, αλλά άνθρωπος στον πλανήτη που μετά τα 50 να μην έχει κάποιο είδος οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων (οστεόφυτα, εκφύλιση χόνδρου, υποχόνδριες κύστεις, ρήξη μηνίσκου, υμενίτιδα, σκλήρυνση του υποχονδρίου οστού και αλλοιώσεις στον μυελό του οστού και αλλά τέτοια τρομακτικά). Για να είμαι ακριβής, κάτι από όλα τα παραπάνω τα έχει το 90-97% του πληθυσμού που έχει κάποια μορφή πόνου στο γόνατο ΚΑΙ το 86-88% του πληθυσμού που ΔΕΝ έχει κανένα πόνο στο γόνατο.

Πηγαίνει λοιπόν με την ακτινογραφία ανά χείρας στο γιατρό – παρένθεση, το γόνατο έχει σταματήσει να πονάει αλλά έχει χαρακτηριστεί ακτινολογικά ως «προβληματικό» (εκφυλιστική Οστεοαρθρίτιδα γράφει η γνωμάτευση). Του λέει λοιπόν ο γιατρός:

1-«Έχετε αρχόμενη Οστεοαρθρίτιδα»
2-«Πρέπει να σταματήσετε το τρέξιμο».
3-«Έχει κραδασμούς και θα καταστρέψετε τα γόνατα σας».

Εννοείται ότι ο Κος Γιώργος παθαίνει Αποπληξία – ο καλός μου με έπεισε ότι το να χρησιμοποιήσω τη λέξη «ντουβρουτζά» δεν θα ήτο δόκιμο. Μέσα σε ένα απόγευμα, με τρεις μόνο φράσεις, βρέθηκε στην εσωτερική του Σκηνή από Ζεν Πρεμιέ να παίζει τον Σακάτη.

Εννοείται, επίσης, ότι μετά από τρεις συνεδρίες με τον Ψυχολόγο, μια χούφτα Xanax, δύο οικογενειακές ολομέλειες και μια βραδιά τσιπουροποσίας έξω με τα «παιδιά» -τα παιδιά είναι οι συνομήλικοι συναθλητές του -που τον αποχαιρέτησαν για την αναγκαστική του «συνταξιοδότηση» από την ενεργό αθλητική δράση, το τσαγανό του μαραθωνοδρόμου επικράτησε και ήρθε να δούμε αν και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον «Προδότη». Επαναλαμβάνω, Ασυμπτωματικός. Σε βαθειά κατάθλιψη, αλλά από το γόνατο Ασυμπτωματικός.

Το Δράμα του Κου Γιώργου είναι ότι αδίκως τα έβαψε μαύρα και έκλαιγε επί δεκαημέρου τη μακαρίτισσα την αθλητική του καριέρα.  Διότι τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει.
1-Ναι, η Οστεοαρθρίτιδα υπάρχει αλλά δεν είναι απαραίτητα η αιτία της ενόχλησης – μην επαναλαμβανόμαστε.
2-Ναι, παλιά υπήρχαν έρευνες που υποστηρίζανε αυτό που και ο άνω συνάδελφος και εγώ διδαχθήκαμε στην Ιατρική: ότι όταν κάποιος επιδίδεται τακτικά σε τρέξιμο ή άλλη έντονη αθλητική δραστηριότητα -ειδικά σε τρυφερή ηλικία- υποβάλει τις αρθρώσεις του σε τόση κακοποίηση που εν τέλει αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτύξει Οστεοαρθρίτιδα αργότερα στη ζωή του.
3-Και ναι, παλιά επίσης πιστεύαμε ότι η Οστεοαρθρίτιδα δημιουργείται από υπέρ-χρηση και ότι οι αρθρικοί χόνδροι καταστρέφονται με τους κραδασμούς. Αλλά όχι πια.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ζούμε σε ένα πλανήτη που κυβερνάται από μια Υπέρ-δύναμη: την Βαρύτητα. Η δουλειά της είναι να μας τραβάει μόνιμα προς τα κάτω. Ίσως για αυτό είμαστε πορωμένοι, ως ανθρώπινο είδος, με δραστηριότητες και σπορ που έστω στιγμιαία φαίνεται να την αψηφούν… παρόλα αυτά η βαρύτητα είναι ένας μικρός Θεός. Πανταχού και μόνιμα παρούσα.

Ως αποτέλεσμα, η ανατομική ακεραιότητα των αρθρώσεων μας που είναι «φέρουσες» – που σηκώνουν δηλαδή το βάρος μας έναντι της βαρύτητας πχ γόνατα, ισχία, σπονδυλική στήλη – εμφανίζει μια φθίνουσα πορεία όσο περνάνε οι δεκαετίες της ζωής μας. Αυτή η φυσιολογική φθορά των αρθρώσεων αποκαλείται Οστεοαρθρίτιδα

Η αλήθεια είναι ότι στα δρομικά σπορ, κάθε φορά που το πέλμα μας προσκρούει στο έδαφος, αφού έχουμε νικήσει τη βαρύτητα για λίγο, αυτή επιστρέφει δριμύτερη, ίσως και λίγο εκδικητική. Το γόνατο μας δέχεται δύναμη ισάξια με 8 φορές περίπου το σωματικό μας βάρος – σε έναν δρομέα 75 κιλών, αυτό σημαίνει 600 κιλά επιβάρυνσης, για κάθε βήμα.

Είτε λοιπόν γιατί φαίνεται πως υπόκειται στη Νευτώνια νομοτέλεια, είτε γιατί είναι μοιρολατρικά αποδεκτό πως ό,τι μας κάνει χαρούμενους χρειάζεται να το πληρώνουμε ακριβά, η κοινή λογική υπαγορεύει ότι το τρέξιμο, με τους επαναλαμβανόμενους κραδασμούς του είναι, όχι απλά επιβαρυντικό, αλλά και επιβλαβές για τις αρθρώσεις μας… Σωστά;

Λάθος! Τα τελευταία χρόνια, ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός αριθμός επιστημονικών ερευνών φαίνεται να δείχνει ακριβώς το αντίθετο, ειδικά όταν μιλάμε για τρέξιμο. Όχι μόνο δεν υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα στο τρέξιμο και την Οστεοαρθίτιδα αλλά αντίθετα φαίνεται να μας προστατεύει κιόλας από αυτήν.

Σε μια έρευνα με 90.000 συμμετέχοντες(!) που δημοσιεύθηκε το 2013 αποδεικνύεται ότι η πιθανότητα για Οστεοαρθριτιδα στο γόνατο και η ανάγκη αρθροπλαστικής στο ισχίο μειώνονται κατά 18% και 35% αντίστοιχα σε ανθρώπους που τρέχουν συστηματικά τουλάχιστον 12,5 χιλιόμετρα/εβδομάδα ή και περισσότερα, χωρίς να παίζει ρόλο αν τρέχουν μικρές αποστάσεις, μεσαίες (10 χλμ) ή μαραθώνιο (42,9 χλμ).

Και το τρέξιμο όχι απλώς φαίνεται να μην επιβαρύνει τις εν λόγω αρθρώσεις αλλά και τα ποσοστά «προστασίας» των ίδιων αρθρώσεων σε ανθρώπους που περπατάνε αντίστοιχες αποστάσεις εβδομαδιαίως είναι λίγο μικρότερα στους τελευταίους.

Ναι σωστά διαβάσατε. Αν είναι να επιλέξετε ανάμεσα στο τρέξιμο και στο περπάτημα για να προστατευτείτε από αρθρίτιδα στο ισχίο και στα γόνατα, το τρέξιμο είναι πιο ασφαλές. Αυτό οφείλεται σε έναν λόγο.

Η Οστεοαρθρίτιδα προτιμάει ανθρώπους με αυξημένο BMI ή Δείκτη Μάζας Σώματος (που δεν είναι τίποτα άλλο από μια γενική ιατρική ένδειξη για τον υπολογισμό του βαθμού παχυσαρκίας ενός ατόμου). Το συστηματικό τρέξιμο διατηρεί χαμηλά τα ποσοστά λίπους στο σώμα, σε τέτοιο βαθμό που σε άτομα της ιδιας ηλικίας και του ίδιου «φυσιολογικού» σωματικού βάρους, οι Δρομείς παρουσιάζουν 45% λιγότερη αρθρίτιδα και 28% λιγότερες αρθροπλαστικές σε σχέση με ανθρώπους που δεν γυμνάζονται. (Ακούτε Κε Γιώργο;)

Το τρέξιμο, εκτός του ότι προωθεί άμεσα την απώλεια του περιττού σωματικού βάρους, συντηρεί σταθερό και εμποδίζει την αύξηση βάρους που χαρακτηρίζει την μέση ηλικία σε τέτοιο βαθμό, που άνθρωποι που τρέχουν περισσότερα χιλιόμετρα/εβδομάδα, παίρνουν κατά μέσο όρο τα μισά έξτρα κιλά συγκριτικά με ανθρώπους που τρέχουν λιγότερα χιλιόμετρα/εβδομάδα.

Καθώς λοιπόν ο μέσος Δρομέας (89,5%) ξεπερνάει πιο εύκολα το όριο των 12,5 χλμ/εβδομάδα σε σχέση με τον μέσο Βαδιστή (52,8%), φαίνεται και ότι προστατεύεται περισσότερο από την Οστεοαρθρίτιδα. Για τις αρθρώσεις μας λοιπόν, το τρέξιμο αποδεικνύεται πιο ευεργετικό όχι μόνο από την βάδιση, αλλά και από πολλές άλλες μορφές άθλησης. (Ακούτε Κε Γιώργο;).

Εκτός της διατήρησης του σωματικού βάρους σε χαμηλά επίπεδα, τόσο η δρομική προπόνηση όσο και οποιαδήποτε μορφή άθλησης, υποστηρίζει την πάχυνση του αρθρικού χόνδρου και τον προστατεύει από την απώλεια Πρωτεογλυκάνων (πρωτεινικών ενώσεων που αποτελούν βασικό συστατικό του και της ικανότητας του να ανθίσταται στην πίεση). Παχύς χόνδρος και πλούσιος σε πρωτεογλυκάνες ισοδυναμεί με μηδαμινή ανάπτυξη Οστεοαρθρίτιδας.

Στην πραγματικότητα μια φυσιολογική λειτουργική άρθρωση όχι μόνο αντέχει αλλά στην κυριολεξία ακμάζει με έντονη χρήση. Η ακινησία είναι που την «σκοτώνει».

Γιατί ο χόνδρος (ο μαλακός συνδετικός ιστός που περιβάλλει τα οστά στην λεγόμενη αρθρική επιφάνεια, στην επιφάνεια που αυτά συνδέονται μεταξύ τους και δημιουργούν την άρθρωση) δεν έχει δικό του αγγειακό σύστημα να τον προμηθεύει με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Αυτό ισχύει και για τους Μεσοσπονδύλιους δίσκους, στη σπονδυλική μας στήλη. Έτσι εναπόκειται στην δράση «αντλίας» που δημιουργείται μέσω της κίνησης για να τραφεί.

Κάθε φορά λοιπόν που «φορτίζουμε» με το βάρος μας μια άρθρωση, καθώς συμπιέζεται, ο χόνδρος χάνει υγρά διώχνοντας παράλληλα τα «άχρηστα» συστατικά του μεταβολισμού, ενώ με την αποφόρτιση απορροφά υγρά και αναπληρώνει τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά. Έτσι όσο πιο συχνά κινούμαστε, τρέχουμε, περπατάμε, σηκώνουμε βάρη ή αθλούμαστε με όποιον άλλο τρόπο, τόσο πιο υγιείς και δυνατές παραμένουν οι αρθρώσεις μας. (Ακούτε Κε Γιώργο;)

Και αν δεν σας έχω πείσει ήδη, παραθέτω και το τελειωτικό χτύπημα. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα έγινε σε 1000 συνολικά άτομα μεγαλύτερα των 50 ετών, εκ των οποίων οι μισοί ήταν Δρομείς και οι άλλοι μισοί ήταν υγιείς ενήλικες που δεν ακολουθούσαν κάποιο πρόγραμμα γυμναστικής.

Παρακολουθώντας τους, λοιπόν, σε βάθος εικοσαετίας (1984-2005) φάνηκε ότι όχι μόνο οι Δρομείς δεν εμφάνισαν αρθρίτιδα στα γόνατα σε μεγαλύτερα ποσοστά των συνομηλίκων τους που προτιμούσαν μια καθιστική ζωή, όχι απλώς βίωναν λιγότερη σωματική ανικανότητα όσο περνούσαν τα χρόνια αλλά επέδειξαν και ένα συγκλονιστικά μικρότερο (κατά 39%!!!) δείκτη θνησιμότητας.

Μήπως να ξεκινήσουμε το τρέξιμο;

 

[mc4wp_form id=”912″]

---